Hava Kirletici Parametresi Olan “PM 2.5-PM 10” Hakkında Neler Biliyoruz?

PM nedir ve havaya nasıl giriyor?

PM, partikül maddeyi (partikül kirliliği olarak da adlandırılır) ifade eder: havada bulunan katı partiküller ve sıvı damlacıkların bir karışımı için kullanılan terim. Toz, kir, is veya duman gibi bazı parçacıklar çıplak gözle görülebilecek kadar büyük veya karanlıktır. Diğerleri o kadar küçüktür ki, ancak bir elektron mikroskobu kullanılarak tespit edilebilirler.

pm 2.5 1 Parçacık kirliliği şunları içerir:

PM ₁₀ : genellikle 10 mikrometre ve daha küçük çaplara sahip solunabilir parçacıklar; ve

PM _2.5 : çapları genellikle 2,5 mikrometre ve daha küçük olan ince solunabilir parçacıklar.2,5 mikrometre ne kadar küçük? Kafanızdan tek bir saç düşünün. Ortalama insan saçı çapı yaklaşık 70 mikrometredir - bu da en büyük ince parçacığın 30 katı büyüklüğündedir.

PM Kaynakları

Bu parçacıklar birçok boyut ve şekilde olabilir ve yüzlerce farklı kimyasaldan oluşabilir. Bazıları şantiyeler, asfaltsız yollar, tarlalar, bacalar veya yangınlar gibi doğrudan bir kaynaktan yayılır. Çoğu partikül, elektrik santrallerinden, endüstrilerden ve otomobillerden yayılan kirleticiler olan sülfür dioksit ve nitrojen oksitler gibi kimyasalların karmaşık reaksiyonlarının bir sonucu olarak atmosferde oluşur.

pm 2.5 2

Sağlık etkileri:

Parçacıkların boyutu, sağlık sorunlarına neden olma potansiyelleriyle doğrudan bağlantılıdır. Çapı 10 mikrometreden küçük olan küçük parçacıklar en büyük problemleri oluşturur çünkü ciğerlerinize derinlemesine girebilirler ve hatta bazıları kan dolaşımınıza bile girebilir. Bu tür parçacıklara maruz kalmak hem akciğerlerinizi hem de kalbinizi etkileyebilir. Çok sayıda bilimsel çalışma, partikül kirliliğine maruz kalmayı aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli sorunlara bağlamıştır:

Kalp veya akciğer hastalığı olan kişilerde erken ölüm

Ölümcül olmayan kalp krizi

Düzensiz kalp atışı

Ağırlaştırılmış astım

Azalmış akciğer fonksiyonu

Solunum yollarında tahriş, öksürük veya nefes almada güçlük gibi artan solunum semptomları.

Kalp veya akciğer hastalığı olan kişiler, çocuklar ve yaşlı yetişkinler, partikül kirliliğine maruz kalmadan en çok etkilenenlerdir.

Çevresel Etkiler:

Görünürlük bozukluğu

İnce parçacıklar (PM 2.5 ), değerli milli parklarımızın ve vahşi yaşam alanlarımızın birçoğu da dahil olmak üzere, Amerika Birleşik Devletleri'nin bazı bölgelerinde azalan görüşün (pus) ana nedenidir.

pm 2.5 3

Çevresel hasar

Parçacıklar rüzgarla uzun mesafelerde taşınabilir ve daha sonra yere veya suya yerleşebilir. Kimyasal bileşimlerine bağlı olarak, bu çökelmenin etkileri şunları içerebilir:

Gölleri ve akarsuları asidik yapmak

Kıyı sularında ve büyük nehir havzalarında besin dengesini değiştirmek

Topraktaki besin maddelerini tüketmek

Hassas ormanlara ve çiftlik mahsullerine zarar vermek

Ekosistem çeşitliliğini etkileyen

Asit yağmuru etkilerine katkıda bulunur.

Malzeme hasarı

PM, heykeller ve anıtlar gibi kültürel açıdan önemli nesneler dahil olmak üzere taşı ve diğer malzemeleri lekeleyebilir ve bunlara zarar verebilir. Bu etkilerden bazıları, malzemeler üzerindeki asit yağmuru etkileriyle ilgilidir.

İnce Partikül (PM2.5) Kirliliği Neden Tehlikelidir?

İnce partiküller, çok küçük ve hafif olduğundan, daha ağır partiküllerden daha uzun süre havada kalma eğilimindedir. Bu durum, insanların ve hayvanların bu partiküller solunum yoluyla içine çekme olasılığını arttırır. Küçük boyutları nedeniyle, (2.5 mikrondan küçük) bu partiküller burun ve boğazdan rahatlıkla geçebilir ve ciğerlere nüfuz edebilir ve hatta bazıları dolaşım sistemine bile girebilir. Araştırmalar, bu ince partiküllere maruz kalma ile kalp ve akciğer hastalığından erken ölüm arasında yakın bir bağ olduğunu ortaya koymuştur. İnce parçacıkların astım, kalp krizi, bronşit ve diğer solunum problemleri gibi kronik hastalıkları tetiklediği veya kötüleştirdiği bilinmektedir.

Hava kirliliği ile kardiyovasküler hastalığın artışı arasındaki bağlantı yeni değildir. Amerikan Kalp Derneği tarafından 2004 yılında yayınlanan bilimsel bildiride hava kirliliğine maruz kalmanın kardivasküler hastalıklara katkıda bulunduğu bildirilmiş ve bu bildiri 2010 yılında güncellenmiştir. Yapılan çalışmaların sonuçlarına göre her 1 metreküplük hava kütlesindeki 10 mikrogramlık (µg/m3) ince partikül artışının, kardiyopulmoner ve akciğer kanseri mortalitesindeki artış ile ilişkili olduğu tahmin edilmektedir.

Ülkemizde Durum Nedir?

Ülkemizde hava kalitesi çalışmaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği”, üzerinden sağlanmaktadır. Yapılan ölçümler bakanlık tarafından www.havakalitesi.gov.tr adresi üzerinden şeffaf olarak yayınlanmaktadır.

Dünya sağlık örgütü ve Avrupa Birliği tarafından ölçülmesi gereken kirleticiler belirtilmiştir.

Ülkemizde belirlenen sınır değerlerin Avrupa Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO-DSÖ) belirlediği sınır değerlerle uyumlu olmadığı görülmüştür. Bunun yanında, PM2.5 gibi, kardiyovasküler ve akciğer hastalıklarına neden olan kirleticiye dair herhangi bir kısıtlama mevzuatımızda yer almamaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2019 yılında sınır değerlerin AB ile tam uyumlu olmasını hedeflemiştir.

Ülkemizde 81 ilde de hava kalitesi izleme istasyonları bulunmaktadır. Ancak bu istasyonların tümünde aynı ölçümler yapılamamaktadır. Örneğin PM2.5 ölçümleri sadece bazı istasyonlar tarafından yapılmaktadır. Aynı zamanda bazı istasyonların da bulundukları konum nedeniyle kentteki hava kirliliğine dair kaynakları ve seviyeyi doğru olarak değerlendirme yetkinliklerinin bulunmadığı görülmektedir.

İnce Partikül (PM2.5) Kirliliğine Karşı Kendinizi Koruyun!

Bireysel olarak kontrol edemediğimiz bir faktör olan hava kirliliğine uzun süre maruz kalınmasının, kalp ve damar sağlığına ciddi zarar verebileceği, özellikle yaşlı kişilerde veya halihazırda kalp hastalığı bulunan kişilerde kalp krizi, inme, aritmiler ve kalp yetmezliği riskini arttırabileceği yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur.

Çocuklar, yaşlılar ve özellikle akciğer ve/veya kalp hastalıklarına sahip bireyler havadaki ince parçacıkların olumsuz etkilerine karşı özellikle savunmasızdır ve ortamda PM2.5 sağlıksız düzeylerde olduğunda özel önlem alınmalıdır. Sağlıklı olsanız bile, yüksek partikül kirliliği düzeylerine maruz kalırsanız geçici belirtiler hissedebilirsiniz.

pm 2.5 4 Riskli grupta bulunan kişiler, hava kirliliğinin yüksek olduğu yerlerde uzun süre beklemekten kaçınmalılar. Sanayi bölgeleri ve trafiğin yoğun olduğu bölgeler riskin yüksek olduğu alanlardır. Hava kirliliğinin çok yüksek olduğu dönemlerde açık havada yapılan aktiviteler yerine iç mekanlar tercih edilmelidir. Dışarıda egzersiz yapmak isteyenler orman gibi trafikten uzak bölgelerde spor yapmalıdırlar.

PM2.5 miktarı sağlıksız seviyedeyken maruziyeti azaltmak ve sağlığınızı korumak için şu adımları uygulayabiliriz;

Mümkün olduğunda kirli havanın girmesine izin veren tüm pencereleri kapalı tutun.

Riskli durumdaysanız, HEPA filtresi olan bir hava temizleyicisi kullanın.

Kapalı ortamlarda, sigara kullanmayın, mum, tütsü yakmayın veya zararlı parçacıkların ve gazın (karbon monoksit gibi) oluşmasını önlemek için duman veya gaz yayan cihazlar kullanmayın.