Emisyon kelime anlamı olarak çıkarmak, yaymak, tedavüle çıkarmak anlamında kullanılır.
Emisyonun bizim için geçerli olan tanımı ise çıkarmak ve yaymaktır. Bir kaynaktan yayılan ve çevre için zararlı etkileri olan her türlü gaz, sıvı ve katı atık emisyon olarak adlandırılır.
– Emisyon Kaynağı Nedir?
Herhangi bir tesisten çevreye, doğaya emisyon yayan cihazlar, üretim prosesleri, bacalar vb şeylerdir.
Emisyon Ölçümü Nedir?
Tesislerin çevreye yaydıkları atık miktarlarının hesaplanarak ilgili yönetmelikler dahilinde incelenmesi işidir.
Emisyon ölçümleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yayınladığı yönetmelikler kapsamında gerçekleştirilir. Bu ölçümlerin dışında ISO kapsamında ve periyodik kontrol birimlerinde firmaların kendi kullanımları için yapılır.
Merkez Laboratuvarı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın “Sanayiden Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” gereği ölçümleri gerçekleştirir.
Kaynakların Belirlenmesi
– Emisyon Kaynakları Nasıl Belirlenir?
Tesiste inceleme yapılmadan belirlenebilecek kaynaklar varsa önce bunlar belirlenmelidir. Bunun için firmanın daha önceden bu işlemleri yaptırıp yaptırmadığı öğrenilmelidir. Firma bu ölçümler daha öncede gerçekleştirdi ise daha önceki raporlardan emisyon kaynakları belirlenebilir. Firma yetkilisinin bu konuda yeterliliği var (çevre mühendisi vs) ise firma yetkilisinin beyanı da kaynakların belirlenmesinde yardımcı olabilir.
Firmada emisyon raporu yok ise firma incelenmelidir. Firmada öncelikle varsa kullanılan kazanlar, brülörler ve fırınlar incelenmelidir. Yanma olan
Firmanın üretiminde kullandığı ve malzeme işlemleri yapılan yerlerdeki bacalarda yanma olmasa dahi emisyon kaynaklarıdır. Bu tip bacalarda sadece toz ölçümleri gerçekleştirilir. Örnek olarak un fabrikalarında unun havalandırmasını sağlayan fanlarla birlikte çalışan bacalar birer emisyon kaynağıdır.
Firmanın üretim işlemleri içerisinde boya, plastik işleme gibi prosesler bulunduran bacalarda ise VOC (Volatile Organic Compounds, Uçucu Organik Bileşikler) ölçümleri gerçekleştirilir.
Baca gazı emisyon ölçümü yapılmasının nedenleri şunlardır.
1.Yanma verimliliği kontrolü ve kazan ayarı: Faydaları
- kazanların verimliliğini artırmak
- yakıt - para tasarrufu sağlamak
- Emisyonları azaltmak
2.Emisyon kontrolü: Faydaları
- Emisyonları limitlerin içinde tutmak
- emisyon ile ilgili yasalara uymak
3.Proses kontrolü: Faydaları:
- üretim prosesinde kaliteyi artırmak
- proseste kullanılan kazanların ayarı
Yönetmeliklerde adı geçen önemli Emisyon kirleticileri
Yanma Gazları(SO2,NOx,CO)
Toz
Tozda ağır metaller
Uçucu Organik Buhar ve Bileşikler (VOC)
Flor, Klor, PAH, Dioksin-Furanlar vb.
Her kirleticinin ayrı ölçüm yöntemleri vardır. Bu yönetmeliklerin ulusal ve uluslararası kabul edilmiş ölçüm metotları olması gerekir.
Örneğin; TS ISO 7935 SO2
TS ISO 12039 CO,O2,CO2
EPA CTM 22 NOx(NO+NO2)
TS ISO 9096, TS 13284-1 TOZ
EPA 17, EPA 5, TOZ
TS ISO 13524,
VDI 2066 TOZ
TS ISO 10396, TS 10780, EPA 2 HIZ
TS 9503 İSLİLİK
TS EN 1911-1,2,3 KLOR
TS EN 13649 UÇUCU ORGANİK BİLEŞİK VE BUHARLARLAR
Baca Gazı Emisyon ölçümlerinde Ölçüm Teknikleri;
Doğrudan ölçüm (ölçüm cihazıyla) (yanma gazları, Toplam Ucucu Organik Bileşikler vb.)
Bacadan numune alma (numune alınarak laboratuvarda yapılan analizleme) (Toz, Ağır metaller, Flor, Klor, PAH, Dioksin-Furan)
NUMUNE ALMA YERİNİN BELİRLENMESİ
Numune alma yerleri TS veya EPA standartları ile belirlenebilir. TS standartları için kullanılan TS9096 ve TS 13284-1 bunlarla beraber ölçüm nokta yeri, nereden numune alınabilir belirlenebilir. EPA metotları için Epa5 ve Epa 17 dir .
Yazar: Ferhat ELÇİ - Çevre Mühendisi
