Dünya Bankası'nın yayınladığı bir rapora göre, dünyada yılda 2 milyar tonun üzerinde evsel katı atık üretilmektedir.
Bu atıkların yaklaşık üçte biri çevre açısından güvenli bir şekilde yönetilmemektedir. Katı atıklar doğru şekilde yönetilmediği takdirde çevresel sürdürülebilirlik açısından büyük bir tehdit oluşturabilmektedir. Çevre açısından ortaya çıkacak sorunlar zamanla finansal ve sosyal anlamda da riskler oluşturmaya başlayabilir.
Katı atıkların işlenmesi ve geri dönüştürülmesi gezegenin tüm paydaşları için son derece önemli bir konudur. Her şeyden önce katı atık malzemelerinin tehlikeli sonuçlarını önlemeye yardımcı olur ve hem çevrenin hem de bireylerin korunmasını sağlar. Bunun yanında, düzenli depolama alanlarında bertaraf edilecek olan çöp seviyesini azaltarak depolama bölgeleri için ihtiyaç duyulan olan alanı en aza indirir. Ayrıca, çevreyi veya toplulukları yüksek miktarda atığın neden olduğu istenmeyen etkilerden korur ve normalde atılacak olan malzemelerin sorumlu bir şekilde geri dönüştürülmesine imkan tanır.
Katı atıkları geri dönüştürmenin farklı yöntemleri vardır. Katı atıkları geri dönüştürürken yapılması gereken ilk şey ne tür bir malzeme üzerinde çalışma yapıldığını doğru bir şekilde belirlemektir. Geri dönüştürülebilen malzeme örnekleri arasında kağıt, metal, cam, plastik ve kauçuk sayılabilir. Kompostlaştırma, katı atığın organik kısımlarının malç veya toprak düzenleyici olarak yeniden kullanmak üzere geri kazanılmasını sağladığından bir geri dönüşüm süreci olarak değerlendirilebilir. Geri dönüşüm, düzenli depolama alanlarında biriken katı atık miktarlarının azaltılmasına ve atık bertarafından kaynaklanan hava, su ve toprak kirliliğinin azaltılmasına yardımcı olabilir.
Katı atık yönetimindeki trendler arasında özellikle son yıllarda endüstride dikkat çeken birkaç yeni teknoloji ve yaklaşım bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
Ø Yapay Zeka (AI): Toplama, taşıma ve tasnif işlemlerini planlayarak atıkları yönetmeye yardımcı olabilir.
Ø Robotik: Manuel atık ayırma süreçlerini otomatikleştirmeye yardımcı olabilir.
Ø Nesnelerin İnterneti (IoT): Atık seviyelerinin izlenmesi ve toplama yollarının optimize edilmesinde kullanılabilir.
Ø Döngüsel ekonomi: Malzemeleri yeniden kullanarak ve geri dönüştürerek atıkları azaltmayı amaçlayan yeni nesil bir yaklaşımdır.
Ø Big Data: Atık üretimi ve yönetimindeki modellerin ve eğilimlerin belirlenmesine yardımcı olabilir.
Ø Ayrıştırma teknolojileri: Organik atıkları parçalamak için biyolojik süreçleri kullanır.
Ø Blockchain: Atığın kaynağından nihai varış noktasına kadar izlenmesine yardımcı olabilir.
Katı atık işlemede karşılaşılan çeşitli zorlukladan da bahsetmekte fayda var. En büyük zorluklardan biri, bireysel hane düzeylerinde ayrıştırmanın zor olmasıdır. Bu durum, hükümetlerin ya da yerel yönetimlerin toplanan atığın %100'ünü ayırıp işleyememesi, ayrıştırmanın sağlık açısından tehlike oluşturan koşullar altında yapılması, karışık atıkların düzenli depolama alanlarına atılması ve atık depolama alanlarının yetersiz kalması gibi birçok önemli zorluğu beraberinde getirmektedir. Altyapı ve yasaların yetersiz uygulanması da sokaklarda, boş alanlarda ve kanallarda atık birikmesine neden olmaktadır. Bir diğer bir zorluk da elbette yüksek maliyetlerdir. Geri dönüşüm, katı atık azaltmada faydalı olsa da ucuz bir yöntem değildir. Ayrıca, atıklardaki çeşitlilik, aynı stratejilerin tüm şehirlere uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Bu da özellikle belediyeler için ilave maliyetlere ve zaman kayıplarına neden olabilmektedir.
Her ne kadar zor ve maliyetli bir süreç olsa da katı atık işleme uygulamalarının sürdürülebilir kalkınmada kritik bir rol oynadığını söyleyebiliriz. Sürdürülebilir kalkınma özetle bugünün ihtiyaçlarını, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneğinden ödün vermeden karşılayan kalkınma modeli olarak tanımlanmaktadır. Katı atık işletme, arıtma ve geri dönüştürme sistemleri atık bertarafından kaynaklanan hava, su ve toprak kirliliğini azaltmaya yardımcı olduğu için sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunur. Ayrıca, yeni depolama alanlarına ve yakma tesislerine olan ihtiyacı azaltarak doğal kaynakların korunmasına yardımcı olur. Katı atıkların geri dönüştürülmesi, yeni ürünler üretmek için gereken enerji miktarını azaltarak sera gazı emisyonlarının düşürülmesini sağlar.
Yazar: Dilek AŞAN - Taksim Danışmanlık Hizmetleri Kurucu Genel Müdürü / Eğitmen
Bizleri desteklemek ve tüm güncel gelişmelerden haberdar olmak için bizi sosyal medyada takip ediniz...
