Depozito yönetim sisteminin sürdürülebilirliğinin sağlanması ile sistemin denetim mekanizmasının etkinliği ve izlenebilirliğinin sağlanması açılarından bilişim altyapısı oldukça önemli bir husustur. Bu bilişim altyapısı ile malzeme, veri ve para akışı kapalı bir sistem döngüsü içerisinde tek bir platform üzerinden yönetilebilir olacaktır. Depozito Yönetim Sistemi, kapsadığı tüm süreçlere ilişkin verilerin anlık olarak aktarılabildiği, yönetilebildiği, takip edilebildiği, gerekli raporlamaların yapılabildiği geniş kapsamlı bir yazılım ağı olan Depozito Bilgi Sistemi üzerinden yürütülecektir.
Zorunlu olarak uygulanacak depozito yönetim sisteminin kapsamına ve kapsamın uygulanmasına ilişkin esaslar, sistem kapsamına alınan ambalajlar ile etiketleme/işaretlemeye ilişkin kriterler, kayıt işlemlerine ve kayıt prosedürüne ilişkin esaslar ve mali hususlara ilişkin esaslar, sistemin işleyişine ilişkin hükümler içeren düzenlemelerle belirlenecek olup sistem kapsamında yer alan taraflar bu düzenlemelerde yer alacak hükümler doğrultusunda hareket edeceklerdir.
Süreç, depozitolu ambalajın Ajans tarafından belirlenen kriterlere uygun üretilerek piyasaya arz edilmesi ile başlayıp boş ambalajın toplanarak geri dönüşüm tesislerine gönderilmesi ile biten bir döngüde işlemekte olup aşağıda bu döngü içerisinde yer alan her bir aşama özetlenmiştir:
PİYASAYA SÜREN FİRMALAR İÇİN SÜREÇ
Sistem kapsamında yer alan ambalajlı ürünleri piyasaya sürecek firmalar Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak gerekli tüm bilgi ve belgeleri bu sistem üzerinden iletecek ve piyasaya sürecekleri ambalajları için Türkiye Çevre Ajansından onay alacaklardır. Piyasaya süren firma, ambalajlarının ve üzerinde/etiketinde yer alacak işaretlemelerin Ajans tarafından geliştirilen standartlara uygun olmasını sağlamalıdır. Bu onay süreci ile piyasaya sürülecek ambalajların Türkiye Çevre Ajansı tarafından belirlenecek gereklilikleri (barkod, ambalajın/etiketin üzerine yapılacak işaretleme, ambalajın fiziksel özellikleri gibi) sağlayıp sağlamadığı izlenerek gereklilikleri sağlayan ambalajların sisteme tanıtılması ve onay süreci tamamlanmış olacaktır.
Piyasaya süren firma Türkiye Çevre Ajansı tarafından onay almış ambalajlı içecekleri piyasaya arz edebilecek ve piyasaya sürülecek ambalaj bilgisini Ajansa raporlayarak bu veri doğrultusunda oluşacak depozito bedelini Ajansa ödeyecektir. Piyasaya süren firma sisteme aktarmış olduğu bu depozito bedelini satış noktalarından ürün satışı anında tahsil ederek başta ödemiş olduğu depozito bedelini bu aşamada geri alacaktır. Piyasaya süren firmanın ayrıca genişletilmiş üretici sorumluluğu kapsamında sistemde oluşacak maliyetlere katkı sağlaması beklenmekte olup bu çerçevede de Ajans tarafından belirlenecek bedelleri ödemesi gerekmektedir.
SATIŞ NOKTALARI İÇİN SÜREÇ
Depozitolu ambalajlı ürünleri satan/sunan satış noktaları Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak gerekli tüm bilgi ve belgeleri bu sistem üzerinden ileteceklerdir. Satış noktaları depozito ücretini ödeyerek aldıkları ambalajlı ürünlerin satışını tüketicilere depozito ücretini ayrıca alarak ve satış belgesinde göstererek satacak ve bu aşamada da depozito bedelini geri almış olacaklardır.
Satış noktaları depozitolu ambalajların satışa sunulduğu yer olmasının yanı sıra ayrıca tüketicilerden gelen boş ambalajların iade edileceği noktaların oluşturulması konusunda sisteme dahil olmak ve bu konuda gerekli altyapıyı oluşturmakla görevlidirler.
TÜKETİCİLER İÇİN SÜREÇ
Tüketiciler tarafından depozito ücreti ödenerek alınan ambalajlı ürünlerin tüketimleri sonrasında oluşan boş ambalajlar, sistem kapsamında yer alan toplama noktalarına (Ajans tarafından belirlenen depozitolu boş ambalaj iade noktaları/merkezleri) teslim edildiğinde bu ambalaja karşılık gelen depozito bedeli iade edilecektir. Dolayısıyla tüketici de ödemiş olduğu depozito bedelini bu aşamada geri almış olacaktır. Tüketiciler bu sistemle sürecin içerisinde yer alarak atık ayırma/toplama sistemlerine doğrudan katılım sağlamış olacaklardır.
DEPOZİTOLU BOŞ AMBALAJ İADE NOKTALARI İÇİN SÜREÇ
Sistem kapsamında oluşturulan iade noktaları/merkezleri tüketicilerden gelen boş ambalajların teslim alındığı ve depozito bedellerinin iade edildiği noktalar olarak görev yapacak ve Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine bu faaliyetlerini kayıt edeceklerdir.
Bu noktalarda toplamanın manuel ya da depozito iade makineleri aracılığıyla gerçekleşmesi söz konusu olacaktır. Manuel toplama noktalarında kullanılacak el terminalleri ile depozito iade makinelerinin belirli bir standardının olması ve Ajans tarafından lisanslandırılması öngörülmektedir. Tüketicilerce getirilen ve kontrol edilip kabul edilerek (sistem üzerinden kayıt edilerek) alınan boş ambalajlar geçici bir süre depolanacak ve belirli aralıklarla Ajans tarafından yetkilendirilmiş depozitolu boş ambalaj toplayıcılarına teslim edilecektir. Tüketicilerce getirilen ambalajların doğrulanmasının ardından Ajans tarafından depozito bedellerinin bu noktalara/merkezlere iletilmesi sağlanacaktır. Depozitolu boş ambalaj iade noktalarına sistem kapsamındaki hizmetlerine karşılık Ajans tarafından hizmet bedeli ödenmesi dâhil çeşitli teşvik-destek mekanizmaları oluşturulabilecektir.
DEPOZİTOLU BOŞ AMBALAJ TOPLAYICILARI İÇİN SÜREÇ
Tüketicilerden manuel olarak geri alınan depozitolu boş ambalajlar Ajans tarafından yetkilendirilmiş depozitolu boş ambalaj toplayıcıları tarafından iade noktalarından belirli aralıklarla toplanacak ve toplanan ambalajlar Ajans tarafından yetkilendirilmiş doğrulama tesislerine getirilerek teslim edilecektir. Depozitolu boş ambalaj toplayıcıları bu faaliyetleri kapsamında Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak sistem kapsamında kullanılacak araç ve ekipmanlarının sisteme kaydını gerçekleştireceklerdir. Depozitolu boş ambalaj toplayıcılarına sistem kapsamındaki hizmetlerine karşılık Ajans tarafından hizmet bedeli ödenmesi dâhil çeşitli teşvik-destek mekanizmaları oluşturulabilecektir.
DOĞRULAMA TESİSLERİ İÇİN SÜREÇ
Doğrulama tesisleri Ajans tarafından belirlenen kriterleri sağlayan yetkilendirilmiş tesisler olarak depozito yönetim sistemi kapsamında faaliyet gösterecektir. Bu tesisler tarafından, tesise gelen ambalajların doğrulanması, sayılması, ayrılması, temizlenmesi, balyalanması gibi işlemler gerçekleştirilecek ve sonrasında ambalajların geri dönüşüm tesislerine gönderilmeleri sağlanacaktır. Doğrulama tesisleri Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak tesise gelen, doğrulanan, geri dönüşüm tesislerine iletilen ambalajlara ilişkin tüm bilgi ve gerekli belgeleri bu sistem üzerinden ileteceklerdir. Doğrulama tesislerine sistem kapsamındaki hizmetlerine karşılık Ajans tarafından hizmet bedeli ödenmesi dâhil çeşitli teşvik-destek mekanizmaları oluşturulabilecektir.
AMBALAJ GERİ DÖNÜŞÜM TESİSLERİ İÇİN SÜREÇ
Ambalaj geri dönüşüm tesisleri, tesise kabul ettiği ambalajları geri dönüşüm sürecine dahil ederek yeni ürünlere/hammaddelere dönüşmesini sağlayacak ve geri dönüşümünü sağladığı malzemelere ilişkin bilgileri Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt olarak sistem üzerinden Ajansa ileteceklerdir. Sistem dahilinde geri dönüşümü sağlanan malzemelerin türü ve miktarına göre belirlenen hurda geliri ise sisteme gelir olarak aktarılacaktır.
