Arıtma çamuru nasıl bertaraf edilir?

Arıtma çamuru nasıl bertaraf edilir?

Evsel ve endüstriyel arıtma tesislerinden çıkan atık çamurların nihai
bertarafa verilmeden önce mutlaka arıtılması gerekmektedir. Arıtma
tesisleri dizayn edilirken çamur sorunu önceden dikkate alınıp en uygun
arıtma metodu seçilmeli ve çıkan çamur da tehlikeli atık özelliği taşıyıp
taşımadığı dikkate alınarak bertaraf edilmelidir.

Ön arıtma işlemlerinde kullanılan basit çöktürme, kimyasal çöktürme ve biyolojik çöktürme
birimleri ayrı özelliklerde ve kalitede çamur biriktirirler. Biriken bu çamurun atıksu arıtma
tesisinden alınması ve uygun tekniklerle zararsız hale getirilerek uzaklaştırılması
gerekmektedir.
Atıksu tesinin üniteleri seçilirken bu atıkların daha sonra nasıl bertaraf edileceği konusu
mutlaka gözönüne alınmalıdır. Atıksu arıtma tesislerinden açığa çıkan çamurun arıtılması ve
depolanması için uygulanacak yöntemler ham atıksuyun karakterizasyonuna, arıtma
proseslerine, kullanılan kimyasallara, yönetmeliklere ve diğer pekçok özel koşullara bağlıdır.
Ayrıca, çamur bertaraf sisteminin maliyeti ve işletme gerekleri atıksu arıtma tesisine yakın
hatta belki de daha fazla olabilmektedir. Özellikle arıtma çamurları tehlikeli atık sınıfına giren
tesislerde bu atıkların normal atıklarla karıştırılmadan özel yollarla bertaraf edilmesi
gerekmektedir.

Avrupa Birliği atık politikası da yönetim önceliklerinin hiyerarşisini baz almaktadır;
• Minimizasyon
• Geri kazanım
• Enerjiyi tekrar kazanarak yakma
• Düzenli depolama
Bu nedenle proje mühendisi çamur bertaraf sistemlerinin maliyetleri ve işletim verimlilikleri ve
Avrupa Birliği direktiflerini de göz önüne alarak alternatifleri çok iyi değerlendirmelidir.

Çamur bertaraf yöntemleri şu şekilde sıralanabilir;
• Stabilizasyon
• Şartlandırma
• Yoğunlaştırma
• Susuzlatırma
• Kurutma
• Nihai bertaraf


Stabilizasyon:

Çamurun stabilizasyonu özellikle hacim azaltılması ve yan ürün olarak gaz üretiminde
etkilidir. Özellikle istenmeyen koşulların önlenmesi için çamurun kokuşmasının engellenmesi
gerekmektedir. Bu da parçalanabilen
organik maddelerin biyolojik, fiziksel ve kimyasal gibi yöntemlerle giderilmesi ile sağlanır.
Stabilizasyon metodunun seçimi çamur susuzlaştırma ve arıtma ve nihai bertaraf
metotlarının üzerindeki metotların kombinasyonuna bağlıdır. Aerobik ve anaerobik çürütme
gibi stabilizasyon metotları ayrıca çamur kütlesini azaltmakta ve susuzlaştırma proseslerini
önemli ölçüde değiştirebilir dolayısıyla bu değişiklikler stabilizasyon prosesinin seçimi ve
dizaynında dikkate alınmalıdır.
Şartlandırma:
Şartlandırma, çamurun suyunun alınmasını kolaylaştırmak için geliştirilmiş bir prosestir.
Kimyasal şartlandırma ve ısı arıtımı en yaygın yöntemlerdir. Elütrasyon da kimyasal
şartlandırıcı ihtiyacının azaltılması için kullanılan bir yıkama prosesidir. Kimyasal
şartlandırmada kullanılan kimyasal mad
delerin uygun dozajı laboratuvar testleriyle belirlenmelidir.


Yoğunlaştırma:

Sisteminizde oluşan çamuru daha konsantre hale getirmek, dolayısıyla daha küçük
hacimdeki çamurla uğraşmak ve daha ekonomik çürütücü tankı elde etmek için çamur
yoğunlaştırma sistemleri kullanılır. Yoğunlaştırma sonucunda katı madde konsantrasyonu 25
kat artabilir. Yoğunlaştırma işlemi çöktürme ve yüzdürme gibi metotlarla yapılabilmektedir.
Yoğunlaşan çamurun hacmi bu sayede azalır ve susuzlaştırma maliyeti azaltılabilir. Çamur
yoğunlaştırma prosesinin projelendirmesinde çamurun tipi, yoğunlaştırılacak çamurun konsantrasyonu, stabilitesi, kimyasal arıtma ihtiyacı, konsantre çamurun pompalanması, ilk
yatırım ve işletme maliyeti, kesikli veya sürekli bir sistem olup olmadığı dikkate alınmalıdır.
Yoğunlaştırma da özellikle ağırlıklı çökeltme iyi sonuçlar vermektedir. Çökeltimin
hızlandırılması için kimyasal koagulantlar ilave edilebilir.


Susuzlaştırma:

Arıtma tesisinizden çıkan çamurun kolayca uzaklaştırılabilmesi için sıvı halinden çıkıp katı
hale dönmesi gerekmektedir. Bu nedenle çamuru, içerdiği su miktarının azaltılması için
değişik işlemlere tabi tutmanız gerekir. Arıtma çamurları genellikle yoğunlaştırma işlemi
sonrasında susuzlaştırma işlemine tabi tutulurlar. Susuzlaştırıcı olarak seçilecek olan
ünitenin verimli olmasına dikkat edilmelidir. Filtre presler kesikli çalışmasına rağmen arıtma
çamurlarının suyunun giderilmesinde en yaygın kullanılan yöntemdir. Bu sistemle diğer
yöntemlere göre daha fazla katı madde oranına sahip olmanız mümkündür. Filtre pres
otomatik mikroprosesör sistemli olduğu için eleman ihtiyacına gerek yoktur. Arıtma
çamurlarının polielektrolitlerle şartlandırılması sonucu büyük yumakların elde edilebilmesi
sürekli tarzda basınçlı filtrasyon için belt filtre preslerin geliştirilmesine yol açmıştır. Belt
preslerin filtre preslerin hemen ardından gelen bir kullanım yaygınlığına ulaşmalarının başlıca
nedenleri şunlardır;
• Kullanım kolaylığı ve filtrasyonun gözle takibi imkanı
• Yatırım giderlerinin filtre preslerden düşük olması
• Prosesin ve filtrasyon kayışlarının yıkanmasının sürekli oluşu
• Mekanik tasarımın basitliği
• Kuru madde içeriği filtre pres keki kadar yüksek olmamakla birlikte katı olarak taşınabilir
çamur keki elde edilmesi.
Santrifüjler ile çamur susuzlaştırmanın avantajlarından bazıları şunlardır;
• Sürekli çalışma
• Kokuyu minimize edecek şekilde kapalı çalışma
• Çamurun homojen olması koşuluyla işletme işgücü ihtiyacının azlığı
Buna karşılık bu sistemin bazı dezavantajları da mevcuttur;
• Gürültü
• Enerji sarfiyatının yüksek oluşu
• Personel ihtiyacı
• Hızlı aşınma

Mekanik su giderme tekniklerinin en eskisi olan vakum filtrasyonu bugün çok sınırlı bir
uygulamaya sahiptir. Vakum filtrasyonunun çok sınırlı bir uygulamaya sahip olmasının
nedenlerinin başında vakum yaratmak için enerji kullanımının azlığı ve şartlandırma için
kimyasal madde ihtiyacının yüksek oluşudur.
Kurutma yatakları, yüksek işçilik giderleri, geniş arazi kullanımı ve performansın hava
şartlarına bağlı olması nedeniyle pek fazla kullanılmamaktadır.


Yakma:

Bu uygulamada arıtma çamurları tek başlarına ya da diğer atıklarla birlikte yakılmalıdır.
Arıtma çamurlarının doğrudan zirai amaçlı olarak kullanılması ya da düzenli depolama
sahasına gönderilerek bertaraf edilmesi giderek artan yasal kontrollere tabi olmaktadır. Bu
nedenle yakma sistemlerindeki yatırım maliyetlerinin yüksek olmasına, yakma kriterlerinin
sıkılığına, emisyon gazlarının işlenmesi ile ilgili maliyetlerin artmasına ve uçucu küllerle
yanma ürünü olarak ortaya çıkan küllerin bertarafı işlemlerinin zorlaşmasına rağmen, arıtma
çamurlarının yakılarak bertaraf yönteminin giderek daha fazla kullanılacağı beklenmektedir.
Evsel katı atıkların ve atık çamurların belirli oranlarda karıştırılması ile yakma tesislerinin
işletilmesi optimize edilebilir. Yakma sonucunda hacimsel azalma meydana gelmektedir.
Küllerin tekrar kullanım imkanları ile düzenli depolamaya gönderilecek yanmış madde
miktarlarının da az olması önemli hususlar arasındadır.
Düzenli depolama:
Düzenli depolama alanları ile ilgili tercihler yapılırken en iyi yerleşim koşullarında ve en iyi
işletme koşullarında bile toprak kirliliği olması muhtemeldir. Eğer çamur tehlikeli madde
özelliği gösteriyorsa muhtemel yeraltı suyu ve toprak kirliliği nedeniyle bu yöntem
seçilmemelidir. Evsel ve evsel nitelikli endüstriyel çamurlar da su muhtevası %65 ve altında
tutulmalıdır.
Arıtma çamurunun bertarafı için karar prosesi:
Yasal mevzuatların yanısıra arıtma çamurunun işlenmesine ilişkin kararda maliyet önemli bir
kriterdir. Maliyetler yerel şartlara ve işleme tesisinin büyüklüğüne bağlı olarak değişmektedir.
Arıtma çamurunun işlenmesi ve bertarafı ile ilgili değişik seçeneklerin doğru bir
karşılaştırmasını yapabilmek için üç ana faktörden etkilenen yıllık maliyetleri ele almak
önemlidir.
İlk olarak, toplam yatırım miktarına, finansman metoduna, amortisman süresine ve borç
alınan miktarın faiz oranlarına bağlı olan yıllık yatırım maliyetleri gelir. İkinci sırada enerji,
kimyasal madde, bakım, personel maaşları, vergi ve sigortadan oluşan işletme maliyetleri yer
alır. Üçüncü sırada da bertarafa veya kalıntı veya son ürünün tekrar kullanımına bağlı
maliyetler gelir. Bu maliyetlerin hepsi arıtma çamurunun işleme tesisinde veya proseste yer
alan daha sonraki aşamalarda ortaya çıkar. Eğer arıtma çamurunun işlenmesi evsel atık
işleme tesisinin kendisinden etkileniyorsa bu durumda genellikle nakliye maliyetleri ve nakliye
metotlarına bağlı depolama maliyetleri göz ardı edilmemelidir. Maliyet karşılaştırmaları
yapılırken girdi olarak kullanılan arıtma çamurundan beklenen kalitenin ve dolayısıyla ön
işleme maliyetlerinin bir yöntemden diğerine değişebileceğini düşünmek gerekir.