İsveç, nükleer atıkları kalıcı olarak depolamak için yeni bir yeraltı tesis inşa ediyor. Dünyada türünün ikinci örneği olan tesis, nükleer atıkları 100 bin yıl boyunca güvenli bir şekilde saklayacak.
Dünya Nükleer Birliği, dünya çapında yaklaşık 300.000 ton kullanılmış nükleer yakıtın uygun şekilde bertaraf edilmesi gerektiğini tahmin ediyor. Ancak, kullanılmış yakıtların çoğu şu anda reaktörlerin yakınındaki geçici depolama havuzlarında bulunuyor ve potansiyel uzun vadeli riskler oluşturuyor. Nükleer atıkların bertaraf edilmesi sorununun, nükleer enerjinin yaygınlaşması halinde daha da kötüleşmesi bekleniyor.
Şu anda Finlandiya, yüksek seviyeli nükleer atıklar için kalıcı depolama konusunda lider ülke pozisyonunda. Ülkede inşa edilen Onkalo kalıcı nükleer atık depolama tesisinin 2026 yılında hizmete girmesi planlanıyor.
İsveç'te inşa edilen Forsmark depolama tesisi, antik kaya tabanının derinliklerinde bulunan 60 kilometre uzunluğunda bir tünel ağına sahip olacak. Kullanılmış nükleer yakıt, korozyona dayanıklı olacak şekilde tasarlanmış 5 metre uzunluğundaki bakır kapsüllerin içine yerleştirilecek. Daha sonra bu kapsüller son gömülmeden önce kil içine yerleştirilerek daha da güvenli hale getirilecek. Tesisin nükleer yakıtla dolu 6000'den fazla bakır kapsül depolama kapasitesine sahip olduğu belirtiliyor.
Deponun 2030'ların sonlarında atık almaya başlaması bekleniyor. İnşaat, depolama ve sızdırmazlık işlemlerinin ise 2080 civarında tamamlanması öngörülüyor. Projenin bu kadar uzun sürmesinin sebebi olarak karmaşık yapısı ve yüksek güvenlik gereksinimi gösteriliyor. Proje boyunca 2,3 milyon metreküp kayanın çıkarılacağı belirtiliyor.
Özel olarak tasarlanmış makineler, kullanılmış yakıt kapsüllerinin depoya yerleştirilmesini gerçekleştirecek. Bu makineler, gelişmiş güvenlik ve hassasiyet için uzaktan kontrol edilecek. Kullanılmış yakıt kapsülleri tamamlanmış tünellere yerleştirilirken, aynı anda yeni tüneller kazılmaya devam edecek. Bu sürecin, tüm kullanılmış nükleer yakıt güvenli bir şekilde depolanana kadar yaklaşık 40 yıl sürmesi bekleniyor. Bundan sonra, tüm depo kalıcı olarak kapatılacak. Tesisin tahmini maliyetinin 1,08 milyar dolar olması bekleniyor.
