Doğaya atılmış bir tek kullanımlık maske yaklaşık 450 yılda yok olmaktadır.
Plastik atıklardan sonra doğamızı ve hayvanları en fazla tehdit eden kirletici madde haline gelmiştir.
Ağaçlara yasak olmasına rağmen dilek dilemek isteyenlerin bağladığı ip ve bez parçaları, alışılagelmiş bir görüntü. Ancak son günlerde bunların yerini tıbbi maske, ıslak mendil, pet şişelerden çıkarılan etiketlerin alması da ayrı bir sorun haline gelmiştir.
Çin'de ortaya çıkan yeni tip koronavirüs (2019-nCoV) salgını nedeniyle maskeye olan talep artarken, bu maskelerin tek kullanımlık olanları artık doğa için ciddi tehdit olmaktadır. Bu durumda atıklarımızı azaltmak için yapacağımız bazı önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz.
Öncelikle Tek kullanımlık Maske kullanmak zorunda kaldığınız durumlar için; Yıpranmadığı, ıslanmadığı veya gözle görülür şekilde kirlenmediği sürece aynı maskenin birden fazla kez kullanabilirsiniz. Az maske kullanımı demek az kirletici demektir ama yine de doğa için tehdit devam etmektedir.
Kullandığınız bu maskeler diğer evsel atıklar gibi gelişigüzel bir şekilde çöpe atılması, uygun şekilde kullanılmayan ve imha edilmeyen maskeler tam bir enfeksiyon kaynağı olabilmektedir.
Tıbbi atık kutularının olmadığı ortamlarda, maskeleri çevreye de rastgele atamayacağınız için maskeleri bir plastik poşet içerisine koyarak çöpe atılmasını öneriyoruz, çünkü açıkta bırakılan maskelerin özellikle atık kağıt ve temizlik işçileri için önemli bir tehdit oluşturmakta.
Tek kullanımlık maskeleri için uygun atık kutuları olmadığı için plastik poşetle beraber iki farklı kirletici olarak atık oluşumuna devam etmektedir. Bu nedenle önerimiz tek kullanımlık maskeler yerine alternatif olarak kullanılabilecek bez maskelerdir.
Virüsün yayılmasını yavaşlatmak ve kendisinde virüs olup da bunu bilmeyen kişilerin başkalarına bunu bulaştırmamasına yardımcı olmak için bezden basit yüz maskelerinin kullanılması önerilmektedir. Evde bulunan eşyalardan ve materyallerden masrafa girmeden yapılabileceğiniz bu bez maskeler için dikkat etmeniz gereken hususlar da vardır.
- Hangi sıklıkta kullanıldığına bağlı olmak üzere maskeler düzenli aralıklarla yıkanmalıdır.
- Yüzdeki maske çıkarılırken gözlere, buruna ve ağza dokunmama konusunda dikkatli olunmalı ve maske çıkarıldıktan hemen sonra eller yıkanmalıdır.
Daha önce kullanmış olduğunuz giysilerinizle dikişli ve dikişsiz uzun süreli ve sıfır atık oluşturacak şekilde maske yapımı için kullanabilirsiniz.
Dikilmiş Bez Yüz Maskesi
Kullanılacak Malzemeler
- 25 x 15 cm boyutlarında dikdörtgen biçiminde iki parça pamuklu kumaştan bez
- Her biri 15 cm uzunluğunda iki bağ (lastik, ipya da saç bağı)
- İğne, iplik (ya da toka)
- Makas
- Dikiş makinesi
Yapımı;
1.Pamuklu kumaştan 25 x 15 cm boyutlarında iki parça kesin. Sık dokunmuş tekstil ürünü ya da pamuklu çarşaf olabilir. Elde başa bir şey yoksa tişört kumaşı da işe yarar. Dikdörtgen biçimindeki iki parçayı üst üste koyun; maskeyi elde tek bir parça varmış gibi dikeceksiniz.
2. Uzun tarafları 0,6-7 cm eninde içe katlayıp dikin. Sonra iki katlı bezi kısa taraflarından 1-1,2 cm kadar içe katlayıp dikin.
3.15 cm uzunluğunda ve 3 mm genişliğinde lastik bandı maskenin iki kenarına yerleştirin. Bunlar kulaklara geçecek halkalar olacaktır. Lastik bandı beze iliştirmede daha büyük bir iğne ya da toka kullanın. Bağlantı yerleri sıkı olsun.
Elinizde lastik yok mu? O zaman saç ya da baş bandı kullanın. Elinizde sadece ip varsa bağları daha uzun tutup bu kez başınızın arka tarafına bağlayabilirsiniz.
4. Lastiği hafifçe çekerek düğüm yerlerinin kıvrılmış kenarın içinde kalmasını sağlayın. Meskenin kenarlarını lastikle birlikte ayarlayarak yüzünüze tam oturmasını sağlayın. Ardından lastik bandı kayıp gitmemesi için sağlamca yerine yerleştirin.
Tişörtten Çabuk Kesim Yüz Maskesi (dikiş yok)
Kullanılacak Malzemeler
- Tişört
- Makas
Yapımı:
Bandana Yüz Maskesi (dikiş yok)
Kullanılacak Malzemeler
- Bandana (ya da yaklaşık 50 x 50 cm boyutlarında kare biçiminde pamuk bez)
- Filtre kahve kâğıdı
- Lastik bant (ya da saç bağı)
- Makas (kendi elinizdeki bezi kesecekseniz)
Yapımı:
Unutmayalım ki; Virüsün dışarıda canlı kaldığı yüzeylere, örneğin kapı kolu, elektrik düğmesi, merdiven tırabzanı gibi, hasta kişilerin dokundukları yerleri sağlıklı kişiler elledikleri zaman, oradaki canlı virüsleri ellerine alıp kendilerini enfekte edebiliyorlar. O yüzden evet maske koruyucudur ama tek başına değil, mutlaka beraberinde el temizliğine ve mesafeye dikkat etmek gerekir. Bu, tüm solunum virüsleri için böyledir.
Yazar: Gökhan TUFAN
Çevre Mühendisi & İş Güvenliği Uzmanı / Bilirkişi / BaşDenetçi
