Atık Sularda COVID-19 Takibi

Dünyada bir çok şehrin atıksularında SARS-CoV-2 virüsü tespit edilmiş olsa da  henüz virüsün su kaynakları ya da atıksu yoluyla bulaştığına dair kanıt bulunmamaktadır.

Atıksu arıtma tesisi (AAT) çıkışındaki arıtılmış suların dezenfekte edilmeden alıcı ortamlara verilmesi veya tarımsal sulamada (özellikle çiğ tüketilen meyve, sebze gibi ürünlerin yetiştirildiği) kullanılmasının, bulaşma nedeniyle riskli olacağı düşünülmektedir.

Ancak ülkemizdeki 603 AAT’den yalnızca 53’ünde dezenfeksiyon ünitesi bulunmaktadır ve tüm arıtılmış atıksuların acil dezenfeksiyonu mümkün görünmemektedir. Bu konuda düzenlemelere ihtiyaç bulunmaktadır.

• “Türkiye Atık sularında ve çamurlarında SARS-CoV-2 Taranması ile COVID-19 Yayılımının İncelenmesi’ adlı çalışma

“Proje kapsamında Nisan-Haziran 2020 tarihleri arasında 81 ilin atık su arıtma tesislerinde -İstanbul özelinde ise tüm atık su arıtma tesislerinde- SARS-CoV-2 virüsü analizleri ile COVID-19 yayılımı belirlendi.

Haziran 2020 tarihinde başlanan Türkiye rutin taramalarında Ağustos 2020 sonuna kadar sürekli negatif sonuçlar ile karşılaşıldı. Bu durum q-PCR ölçümlerinde kullanılan primerin hitap ettiği gen bölgesinin mutasyona uğradığını düşündürdü. Eylül 2020 tarihinde ise virüsün başka bir gen bölgesine hitap eden primer değişikliği ile ölçümler sağlıklı bir şekilde tekrar yürütülmeye başlandı.

Virüsün belirli bir gen bölgesinde gerçekleştiği düşünülen mutasyon sonuçları, beklenilen  Yeni Nesil Sekans (NGS) analizleri ile netleşecek. 

Eylül 2020 tarihinden itibaren Türkiye genelinde tüm bölgeleri tarayacak şekilde 22 pilot il belirlendi. Bu kapsamda; İstanbul genelinde haftalık, diğer illerde iki haftalık aralıklar ile analizler gerçekleştirilmektedir. “

 

Sonuç olarak;

1. Kanalizasyon şebekesinde tarama yaparak Kovid-19 haritasını çıkartmak ve izleme ağı oluşturmak, harita ile hassas, az hassas ve hassas olmayan bölgeleri belirlemek,
2. Hassas ve az hassas alanlarda 1,5 m sosyal mesafe ve maske kullanılmasını sağlamak,
3. Erken uyarı ve karantina önlemlerini erken ve güvenli şekilde ortaya koymak,
4. Kanalizasyon şebekesinde ekonomik olarak gelecekte olması muhtemel salgına karşı erken belirlemek ve çözüm yolları geliştirmek,
5. Enfekte olan ancak hastalık için semptom göstermeyen veya çok az semptom gösterenleri dahi belirlemek, 
6. Kanalizasyonu şebekesinde ölçülen kimyasallar listesinin başında hem yasal hem de yasadışı uyuşturucular bulunmak,
7. Kovid-19 virüslü atık su arıtma tesisi ve terfi merkezlerinde çalışanların sağlıkları üzerine olası etkileri belirlemek ve acil çözümler geliştirmek,
8. Kanalizasyon şebekesi ve atık su arıtma tesislerinde çalışanlar için PPE kurallarını daha sıkı şekilde uygulamalarını sağlamak mümkündür. 

Atık su arıtma tesislerinde çalışanlar, özellikle havalandırma ünitelerinden salımlanan damlacıklardan ve aerosollerden etkilenmeyecek hakim rüzgar yönünde çalışmaları sağlanmalı. Havalandırma üniteleri, minimum damlacıklar ve aerosoller oluşturacak devirlerde çalıştırılmalı. Terfi merkezleri, havalandırarak metan, hidrojen sülfür ve karbon dioksit sınır değerlerinin altına indirilmelidir.

Arıtılmış atık sular tarım arazilerinde kullanma standartlarını sağlıyorsa UV ışınları, ozon veya hidrojen peroksitle dezenfekte edildikten sonra alıcı ortama verilmeli. Arıtılmış atık sular, klor ile dezenfekte edilirse kalıcı klorlu organik maddeler oluşur. Kalıcı organik maddeler içeren arıtılmış atık suların tarım arazilerinde kullanılması insan sağlığı ve diğer canlılar için risklidir.

KAYNAKÇA

1. http://climateandhealthj.org/index.php/ch/article/view/5
2. YURTSEVER, M. Y. COVID-19 PANDEMİSİNİN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ERKEN DÖNEM ETKİLERİ. Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering, 25(3), 1611-1636.
3. http://enve.eng.marmara.edu.tr/haberler/sars-cov-2-calismasinda-basina-yansiyanlar/
4. https://www.suen.gov.tr/Suen/catdty.aspx?val=475
5. https://www.indyturk.com/node/168591/t%C3%BCrkiyeden-sesler/at%C4%B1k-suda-kovid-19-ve-potansiyel-riskleri

 

Yazar: Elif Naz ÇOŞKUN